#70: Natuur in Nederland

Hallo allemaal! Dit is Een Beetje Nederlands, de podcast voor mensen die Nederlands leren. Mijn naam is Robin en de aflevering van vandaag gaat over de natuur in Nederland. De tekst van deze aflevering kan je meelezen op de website, www.eenbeetjenederlands.nl. Ook als je vragen of opmerkingen hebt over deze aflevering, kan je ze naar mij sturen op de website. In de shownotes staat een link naar de website.

Word Vriend van de Podcast via Petje Af! Voor een paar euro per maand krijg je toegang tot extra afleveringen, hulpmiddelen bij iedere aflevering en nog veel meer. Check de website voor meer informatie!

Nu, door met de podcast.

Ook al is Nederland een klein en dichtbevolkt land, is er genoeg mooie en bijzondere natuur te vinden. Nederland is niet echt beroemd vanwege de natuur, en vergeleken met sommige andere landen is dat misschien terecht. Toch genieten miljoenen Nederlanders van de verschillende landschappen die we hebben: de duinen aan de kust, moerasgebieden met bijzondere vogels en bosrijke gebieden. In deze aflevering vertel ik over natuur in Nederland: over de bijzondere gebieden en dieren, maar ook de problemen die er zijn.

Nederland is niet een land met hoge spectaculaire bergen of extreem warme of koude natuur. Maar toch kan je in Nederland best wat bijzondere natuurgebieden vinden die de moeite waard zijn.

De eerste natuursoort waar ik het over wil hebben zijn de duinen. Nederland ligt aan de Noordzee, en langs de hele kust van de provincies Noord- en Zuid-Holland en Zeeland liggen duinen. Duinen zijn heuvels van zand, meestal langs een zee. Niet allemaal, er zijn ook duinen langs rivieren. Duinen ontstaan door de wind: zand komt uit de zee op het strand terecht. Als het zand droog is, kan de wind het zand richting het land waaien. Verderop komt het zand weer neer, bijvoorbeeld waar planten groeien. Daar hoopt het zand zich op, en ontstaan zandheuvels.
Wat is er nou interessant aan de duinen, vraag je je misschien af?
Van de 15.000 kilometer Atlantische kust in Europa, is maar 3000 kilometer duingebied. En 10% daarvan ligt langs de Nederlandse kust.
De Nederlandse duinen zijn duizenden jaren geleden ontstaan. Ongeveer 5000 jaar geleden ontstond er een duinstrook langs de Hollandse kust. Daarna verschoven de duinen eeuwenlang van plaats. Op sommige plekken lag de kust wel tien kilometer van de huidige plaats. Pas rond het jaar 1600 lagen de duinen op de huidige plek.
De duinen zijn natuurlijk hartstikke belangrijk voor de Nederlandse veiligheid. Dankzij de duinen hebben we droge voeten in Nederland, de duinen houden de zee tegen bij bijvoorbeeld storm. Op veel plekken mag je daarom als mens niet komen, en dat is goed nieuws voor de natuur. Hoewel maar 1% van het Nederlandse oppervlakte duingebied is, komen er veel bijzondere planten en vogels voor. Dat komt vooral door de grote verschillen in landschap die je vindt in de duinen. In de duinen vind je heuvels, dalen, droge en natte gebieden. Die variatie zorgt ervoor dat er 850 verschillende planten in het gebied groeien. Ook komen er 140 verschillende vogelsoorten voor in de duinen, van de 190 in totaal in Nederland.
Een typisch Nederlands duingebied is het Zuid-Kennemerland, bij Haarlem. De duinen in het Kennemerland noemen we de Kennemerduinen. Dit nationale park ligt bij het bekende strand Zandvoort in Noord-Holland en is een van de grootste duingebieden van Nederland. Dit bijzondere duinlandschap is een Europees Natura 2000-gebied, een gebied dat extra beschermd wordt. In dit gebied kom je alle landschappen tegen die ik eerder beschreef: meren, bossen, open stukken land en uitzichtpunten. Ook leven er veel zoogdieren in het gebied, zoals herten, vossen, konijnen en de Europese bizon. Deze bizon noemen we de wisent, en dat zijn indrukwekkende beesten!
Ook de Amsterdamse Waterleidingduinen, die vlakbij de Kennemerduinen liggen, zijn bijzonder. In dit gebied wordt al sinds 1853 drinkwater gewonnen. Duinen zijn namelijk heel erg goed in het filteren van water: als het water door het zand heen gaat, blijft er heel helder water over. Maar in het natuurgebied wordt ook veel gewandeld: het gebied heeft ongeveer een miljoen bezoekers per jaar.

Een andere natuursoort die je in Nederland kan vinden zijn heidelandschappen. In dit gebied vind je heide, of hei, dat is een plant die groeit op grond met weinig voedingsstoffen, zoals zand. Heide komt alleen voor bij klimaten met koele zomers, zachte winter en voldoende neerslag. Buiten Nederland en België vind je op weinig plekken heidelandschappen. Heiden zijn open landschappen: heideplanten zijn laag en er groeien weinig bomen.
Het bijzondere van heiden is de periode wanneer de heideplanten bloeien. Tegen het einde van de zomer, van ongeveer half augustus tot half september, staat de heide in bloei in Nederland. Aan de heideplanten komen dan kleine paarse bloemetjes. Hierdoor verandert het hele landschap in een prachtige paarse zee.
Op heiden komen allerlei bijzondere dieren voor, zoals hagedissen, slangen, reeën en edelherten. Het edelhert is de een-na grootste hertensoort, in Europa zijn alleen elanden groter. Mannetjes hebben een gewei op hun kop van 70 tot 90 centimeter, dat wel tien kilo kan wegen. In de bronsttijd, de periode aan het einde van de zomer waarin dieren paren, zijn de mannelijke edelherten zeer actief bezig. Ze maken een specifiek geluid, dat we burlen noemen, om andere mannetjes te laten weten dat ze aanwezig zijn. Dat klinkt zo: ….
Als dat nog niet genoeg indruk maakt, gebruiken ze hun geweien om de concurrenten weg te jagen.

Edelherten zijn niet de enige grote wilde dieren in de Nederlandse natuur. Er is sinds een aantal jaar weer een roofdier aanwezig in Nederland, dat tot veel discussie leidt: de wolf. Sinds 2015 is dit dier weer in Nederland te vinden, nadat het roofdier 150 jaar lang afwezig was geweest. Nu leven er ongeveer 100 wolven in Nederland, vooral in het oosten van het land. De wolf zorgt voor een gezonde natuur, omdat het jaagt op dieren zoals reeën, zwijnen en herten. Die diersoorten groeien daardoor niet te veel in aantal en blijven gezond. Maar wolven vallen ook andere dieren aan, zoals schapen, jonge koeien en pony’s. De eigenaren van deze dieren hebben daardoor schade, en het zorgt voor angst bij veel mensen. Sommige mensen vragen zich af of een wild dier als een wolf wel thuishoort in een dichtbevolkt land als Nederland. Natuurorganisaties vinden dat boeren zich moeten aanpassen en dat we moeten leren samen te leven met de wolf. Eigenaren van dieren die zijn gedood door wolven krijgen een schadevergoeding van de overheid.

Waar moet je dan heen in Nederland om te kunnen genieten van de natuur? Door het hele land zijn er natuurgebieden te vinden, er zijn 21 nationale parken in Nederland. Maar er zijn drie gebieden die ik extra de moeite waard vind.
De Hoge Veluwe is het bekendste natuurgebied van Nederland. Het ligt in de provincie Gelderland, in een groter gebied dat de Veluwe heet. In De Hoge Veluwe vind je heiden, bossen en grote zandvlakten. Op de Hoge Veluwe leven veel grote zoogdieren zoals edelherten, everzwijnen en reeën. Het is het enige nationale park in Nederland waarvoor je entree moet betalen. Je kan wel gebruikmaken van gratis fietsen, wat een hele goede manier is om je door het gebied te verplaatsen. Ook ligt er een prachtig museum midden in het park, het Kröller-Müller Museum. Daar hangen onder andere schilderijen van Van Gogh en andere beroemde kunstenaars.
Een heel ander natuurgebied is het Biesbosch, dat ligt voor een deel in de provincie Zuid-Holland en een deel in Noord-Brabant. Het Biesbosch is meer dan 600 jaar geleden ontstaan door een overstroming. Het is nu nog steeds een nat gebied, met veel rivieren, eilandjes en water. En dus veel planten, vissen en vogels die van natte gebieden houden. In het gebied leven ook veel bevers, die verder niet zo veel voorkomen in Nederland. In het Biesbosch kan je bootjes of kano’s huren waarmee je heel goed het gebied kan ontdekken, echt een aanrader!
Het derde natuurgebied dat ik extra aandacht wil geven is de Oostvaardersplassen. Dit gebied ligt vlakbij Almere, in Flevoland. Zoals je misschien weet, bestond Flevoland 100 jaar geleden nog niet, toen was het nog een meer. Het gebied waar nu de Oostvaardersplassen liggen was eigenlijk bedoeld als industrieterrein, maar daar was te weinig interesse voor. Daarom werd het gebied met rust gelaten en werd het vanzelf een natuurgebied. Nu, zo’n 50 jaar later, is de Oostvaardersplassen het grootste door mens gemaakte natuurgebied ter wereld. Het natuurgebied is een paradijs voor vogelliefhebbers: er zijn ruim 100 vogelsoorten te zien. Sinds 2006 leeft de zeearend in het gebied. Deze roofvogel heeft vleugels van meer dan 2,50, waardoor het dier de bijnaam ‘vliegende deur’ heeft. De zeearend was eeuwenlang afwezig in Nederland, maar nu zijn er ongeveer 70 zeearenden in Nederland. Mede dankzij het succes van de Oostvaardersplassen.

Wist je dat Nederland een nationale vogel heeft? In 2015 is er een verkiezing geweest waarbij er gekozen kon worden welke vogel het nationale symbool van Nederland moest worden. En de winnaar was: de grutto! Een grutto is een weidevogel, dat zijn vogels die graag leven in graslanden. Het is een bruin/oranje vogel met lange poten en een lange snavel. Met die snavel kan de grutto zijn voedsel, wormen en insecten, uit de grond halen. De naam grutto komt van het geluid dat deze vogel maakt: met een beetje fantasie roept hij zijn eigen naam. (grutto utto utto!)
Nergens in Europa broeden zoveel grutto’s als in Nederland. Helaas gaat het steeds slechter met de grutto en andere weidevogels. Er is steeds minder leefgebied voor de vogels. Dat komt omdat landbouwgrond steeds minder ruimte geeft voor vogels.

Helaas is het dus niet alleen goed nieuws als het gaat om natuur in Nederland. De natuur staat onder druk: er is weinig land en er zijn veel mensen die er gebruik van willen maken. Ik heb het daar in de aflevering over de stikstofcrisis ook over gehad, als er niet iets gebeurt zal de natuur de komende jaren alleen maar achteruit gaan. 40% van de diersoorten in Nederland staat op de rode lijst. Dat betekent dat ze misschien binnenkort hier niet meer voorkomen.
Gelukkig zijn er organisaties die zich inzetten voor de bescherming van de natuur in Nederland. De organisaties Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer hebben als doel om de Nederlandse natuur te beschermen. Maar er zal ook in de politiek meer aandacht aan gegeven moeten worden.

Daarmee kom ik aan het einde van deze aflevering van Een Beetje Nederlands.
Ik wil je nog een keer helpen herinneren dat je vriend van de podcast kan worden! Voor 5 euro per maand steun je deze podcast, en krijg je er zelf ook nog iets voor terug. Namelijk: extra afleveringen om naar te luisteren. Bijvoorbeeld over de Kop van Jut. Wil je weten wat dat is? Ga snel naar Petjeaf.com/eenbeetjenederlands en wordt ook Vriend van de Podcast.

Ik hoop dat je een beetje Nederlands geleerd hebt, en tot de volgende aflevering!